ҚР Президенті Қ.Тоқаевтың жаңа оқу жылы қарсаңындағы әрбір Жолдауы, ең алдымен, болашақ ұрпақ алдындағы академиялық қауымдастықтың рөлі мен жауапкершілігін қайта қараудың бағдары екенін атап өткім келеді.
Мемлекет басшысы айтқандай жастарға сенім арту – болашаққа сенімді қадам. Бүгін еліміздің кадрлық әлеуетін арттыру міндеті тағы да айтылды. Бұл бағыттағы міндеттер толығымен университеттердің стратегиялық трансформациясымен байланысты. Атап айтқанда, Шәкәрім университеті үшін – аймақтық мәртебеден халықаралық мәртебеге өту. Бұл дегеніміз әлемнің үздік университеттерімен ұзақ мерзімді серіктестік келісімдер, әлемдік білім беру стандарттарымен интеграция, білім беру бағдарламаларын озық тәжірибеге сәйкес бейімдеу, тәжірибеге бағытталған білім беруді ұйымдастыру, кампустар мен зертханаларды жаңғырту, студенттердің білім алуына комфортты жағдай жасау.
Биылғы Жолдауда басымдықтар нақты көрсетілген. Мақсаттарға жету үшін білім беру бағдарламаларын жаңғырту, білім мен ғылымға көзқарасты түбегейлі өзгерту қажет. Бұл жағдайда жастарға сенім арту, Президент үнемі атап өткендей, бұл – болашаққа сенім арту. Жаңа идеялар мен білімді қалыптастыратын ғалымдар мен оқытушылардың ерекше буынын дайындау үшін барынша күш салу қажет. Осыған байланысты, әлемнің жетекші жоғары оқу орындарымен стратегиялық әріптестікті ескере отырып, өңірлік жоғары оқу орнын халықаралық деңгейдегі университетке айналдыру контекстінде біздің университеттің рөлі туралы өз ойларымызбен және көзқарасымызбен бөлісу қажет деп санаймын.
Shakarim University трансформациясы өзгермелі жағдайларға бейімделу процесі емес, стратегиялық таңдау болып табылады. Бұл ретте профессор-оқытушылар құрамының бірлескен күш-жігерімен алға қойылған барлық міндеттерді іске асыруға болатынына сенімдімін. Президент атап өткендей, бұл үдерістегі басты рөл жас ғалымдар мен оқытушыларға тиесілі. Олар, жаңа буын өкілдері, инновациялық тәсілдерді енгізе отырып, жаңа білім беру бағдарламаларын әзірлей отырып, университеттерді келешектің оқу ордасы ретінде қайта қалыптастыра алады. Мұндай мамандарды даярлау жергілікті жерлерде, елдің болашақ дамуының тірегіне айналатын өңірлік жоғары оқу орындарында басталуы тиіс.
Мемлекет басшысы ағымдағы жылдың ақпан айында құру қажеттігін айтқан жас кадрлар, жастар резерві кез келген мемлекет үшін маңызды ресурс болып табылады. Олар – болашақ көшбасшылар мен менеджерлер, олар -қолданыстағы жүйелер мен процестерді модернизациялауға қабілетті инновациялардың бастауы, олар өзгерістерге икемді және бейімделгіш. Осыған байланысты оларды инвестициялау мемлекеттің тұрақтылығын инвестициялаумен парапар. Біз мұны басқа елдердің тәжірибесін зерттеу арқылы байқаймыз.
Жергілікті жерде жоғары білікті кадрларды даярламай, Сингапур сияқты алдыңғы қатарлы елдердегідей университеттердің трансформациясына қол жеткізу мүмкін емес. Бұл Қазақстанның Мемлекет басшысы айтқан адами капиталды дамыту жөніндегі стратегиясымен бекітіледі. Сингапур сынды елдердің тәжірибесі көрсеткендей, табысты трансформация тек нақты стратегиялық көзқарас пен барлық мүдделі тараптардың белсенді қатысуы жағдайында ғана мүмкін болады. Инновациялар мен цифрлық интеграцияға негізделген ғылым мен білім беруді дамытуға сингапурлық көзқарас мысал. Бұл тәжірибе өзіндік даму катализаторына айналады, білім беру және зерттеу процестерін қайта қарастыруға көмектеседі. Біздің міндетіміз – озық тәжірибелерді ұстанып қана қоймай, оларды әлемдік стандарттарға сәйкес келетін бірегей ғылыми-зерттеу, білім беру жүйесін құру үшін өңірдің жағдайына бейімдеу.
Shakarim University Қытайдың жетекші университеттерінің серіктесі бола отырып, халықаралық байланыстарды белсенді дамытуда. Ынтымақтастық озық агротехнологияларды енгізуге және агроөнеркәсіптік кешен үшін жоғары білікті кадрларды даярлауға бағытталған. Бұл бағыттағы мысал ретінде Қытайдың Солтүстік-батыс орман және ауыл шаруашылығы технологиялары университетімен ынтымақтастықты атауға болады. Аграрлық ғылым мен технологияда танылған көшбасшымен бір жыл бұрын шартқа қол қойылды. Алайда, алға жасалған ең маңызды қадам Қазақстан Республикасының Президенттері мен Қытай Халық Республикасы қабылдаған ШЫҰ Саммиті шеңберінде Қазақстан-Қытай ауыл шаруашылығы ғылымы мен білім беру орталығын құру туралы келісім болды.
Орталық білім және технологиялармен алмасу платформасы ретінде өңірдегі аграрлық білім деңгейін көтеріп қана қоймай, университеттің халықаралық деңгейдегі ұстанымдарын айқындайды. Бұл ретте біздің бірлескен ғылыми-зерттеу және білім беру жобаларын әзірлеп жатқанымызды атап өту маңызды.
Аталған орталық білім мен технологиялармен алмасу платформасы ретінде өңірдегі аграрлық білім деңгейін көтеріп қана қоймай, университеттің халықаралық деңгейдегі ұстанымдарын айқындайды. Айта кету керек, біз қос дипломды білім беру форматында іске асырылатын "Тамақ өнімдерінің технологиясы", "Азық-түлік қауіпсіздігі" саласында бірлескен ғылыми-зерттеу және білім беру жобаларын әзірлеп жатырмыз.
Біздің ғалымдар Kafkas University-пен бірлесіп, ұсақ малдың генофондын сақтау саласында зерттеулер жүргізуде. Бұл қадам ауылшаруашылық биотехнологиясы мен генетикасында жойылып кету қаупі төнген тұқымдардың бірегей генетикалық сипаттамаларын анықтау – генетикалық әртүрлілікті зерттеу тұрғысынан өзекті. Әзірленген білім беру бағдарламаларына озық агротехнологияларды, тұрақты егіншілік әдістерін зерттеу, өсімдіктердің жаңа сорттарын әзірлеу және мал шаруашылығының тиімді әдістері кіреді. Бұл агросектордағы инновациялар мен ғылыми зерттеулерге ықпал етеді. Ғылыми-зерттеу жұмыстарында магистранттар, докторанттар жұмыс істейді.
Shakarim University аграрлық-өнеркәсіптік кешенге мамандар даярлай отырып, өңірдің, тұтастай алғанда елдің экономикалық және экологиялық әл-ауқаты үшін стратегиялық маңызды болып табылатын қажеттіліктерді қанағаттандыруда.
Биылғы жылы Shakarim University бірінші курс студенттеріне бөлінген гранттың 23% ауыл шаруашылығы мамандарын оқытуға бағытталған. Гранттардың жалпы саны тұрғысынан бұл фактор жоғары білім беру саясаты саласында маңызды басымдық қалыптасқанын көрсетеді: агроөнеркәсіптік сектор, онда орман шаруашылығы саласы біздің өңірде аса маңызды рөл атқарады. Былтырғы жазда "Семей орманында" болған өрт осы саладағы мамандардың тапшылығын көрсетті, сонымен қатар климаттың өзгеруі, биоәртүрліліктің жоғалуы сияқты жаһандық сын-қатерлер орман ресурстарын басқару және сақтау үшін білікті мамандарды қажет етеді. Климаттық жағдайлардың өзгеруі, адам қызметінің экожүйеге әсері тұрғысынан мұндай мамандарды даярлау елдің Тұрақты даму стратегиясының ажырамас бөлігіне айналады.
Қазақстанда демографиялық өсім байқалады. Биылғы жылы елімізде 360 мыңнан астам бала тұңғыш рет мектеп табалдырығын аттады. Халықтың көбеюі азық-түлік өндірісінің өсуін пропорционалды түрде талап етеді. Заманауи технологияларды енгізу және өндіріс тиімділігін арттыру үшін білікті мамандар қажет. Бұдан басқа, азық-түлік өнімдерін өндіру мен өңдеудің жаңа әдістерін дамыту қазіргі қоғамның сапалы және қауіпсіз өнімдерге деген қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін маңызды, сондықтан бұл бағытта, ветеринария, мал шаруашылығы сияқты салалардың мамандарын гранттық оқытуға баса назар аудару кездейсоқтық емес.
Ауыл шаруашылығы саласындағы гранттар мемлекеттік стратегиялық тәсілді көрсетеді: Қазақстан ауыл шаруашылығының өзекті және болашақ міндеттерін шешу үшін қажетті білікті мамандарды даярлау саласында тұрақты білім беру платформасы қалыптастырылуда. Ал Shakarim University осындай мамандарды даярлау ісінде басты орында тұр.
Бұл қадамдар жаһандану жағдайында стратегиялық серіктестіктің маңыздылығы мен қажеттілігін көрсетеді, мұнда халықаралық жоғары оқу орындарымен ынтымақтастық бізге озық тәжірибені қабылдауға ғана емес, сонымен қатар, әлемдік ғылымға өз үлесімізді қосуға мүмкіндік береді. Бұл ынтымақтастықтың маңыздылығын асыра бағалау қиын, өйткені ол біздің өңіріміз, бүкіл еліміз үшін маңызды болып табылатын аграрлық секторды тұрақты дамытуға бағытталған.
Shakarim University табысты трансформация үшін тек құрылым мен басқарудағы өзгерістерді ғана емес, сонымен қатар цифрландыру, ғылым мен білім беруді интеграциялау сияқты жаһандық тенденцияларды терең түсінуді, сондай-ақ, оқыту мен зерттеу қызметіндегі пәнаралық көзқарастың қажеттілігін бағамдайды. Президент Қазақстан жасанды интеллект кеңінен қолданылатын және цифрлық технологиялар дамыған ел болуға тиіс екендігін атап өтті. Осы ретте Шәкәрім университетінде жаңа оқу жылынан бастап білім беру саласын цифрландыру, сабақ үрдісіне жасанды интеллект элементтерін енгізу қолға алынып отыр. Осы мақсатта университетіміздің білім алушылары Huawei ICT академиясымен бірге озық IT-технологияларды игеруге мүмкіндік алады. Университетте биыл HUAWEI компаниясының оқу кабинеті ашылды. Енді IT-технологиялар кафедрасында оқитын студенттердің «Деректерді беру желілері» (DataCom), «Желілік қауіпсіздік» (Network Security) және «Сымсыз желілер» (WLAN) бағыттарын меңгеру мүмкіндігі бар. Оқыту барысында HUAWEI компаниясы ұсынған заманауи технологиялар, жабдықтар мен оқу материалдары пайдаланылады. Бұл өз кезегінде IT саласындағы озық технологиялар мен сапалы білімге қол жеткізуге мүмкіндік беретін, аймақты дамытудағы маңызды қадам.
Университетті халықаралық білім беру орталығына айналдыру – бұл барлық ресурстарды жұмылдыруды қажет ететін қиындық, бірақ сонымен қатар, университетті әлемдік стандарттар мен қоғам талабына сай жаңа деңгейге көтеру мүмкіндігі.
Д. Орынбеков
Shakarim University ректоры
