Соңғы уақытта адамның иммунитетін көтеру және сақтау үшін пробиотиктер кеңінен қолданылады, өйткені олар адамның микрофлорасына пайдалы әсер етеді. Пробиотиктер ас қорытуды жақсартады, жұқпалы ауруларға төзімділікті арттырады және жедел ішек инфекцияларында емдік әсер етеді.

Пробиотиктердің адам ағзасына пайдалы әсері пробиотиктерді құрайтын микроорганизмдердің оң қасиеттерімен анықталады. Негізінен пробиотиктердің құрамына эндогендік ішек флорасының өкілдері кіреді: бифидобактериялар, ішек таяқшалары, энтерококтар, лактобактериялар және т.б. Олар ағзаның қалыпты жұмыс істеуіне үлкен үлес қосады. Аталған микроорганизмдер антитоксикалық функцияларды (токсиндер мен супероксид радикалдарын блоктау), патогенді және артық шартты патогенді микробтардан қорғауды, ағзаның иммунитетін арттыруды, витаминдердің синтезін, ферменттерді өндіруді, қажетті заттардың (минералды, газдар, су және т.б.), ішектің шырышты қабығын сақтау және т.с.с. Яғни, пробиотиктер бактериялық микрофлораның тепе-теңдігін сақтауға ғана емес, сонымен бірге бүкіл денені сауықтыруға мүмкіндік береді. Сондықтан пробиотиктер зат алмасуды арттыру және зат алмасу процестерін жақсарту, аллергендерден, токсиндерден, канцерогендерден қорғау, жұқпалы аурулардың алдын алу және иммунитетті арттыру, дәрілік заттардың (бактериофагтар, антибиотиктер және т.б.) тиімділігін арттыру үшін кеңінен қолданылады. Дегенмен, пробиотиктерді құрайтын микроорганизмдер асқазан сөлінің агрессивті ортасында жойылады және тиісінше пробиотиктер өздерінің функционалдығын жоғалтады.

Сүт қышқылы бактерияларының, соның ішінде пробиотиктердің қажетті пайдалы қасиеттерін сақтау үшін оларды ішек капсуласына салу қажет. Пробиотиктерді инкапсуляциялау оларды асқазанның қышқыл ортасынан қорғауға мүмкіндік береді, осылайша соңғы функционалды тамақ технологияларына жол ашады. Бұл кезде асқазандағы қышқыл орта капсулаларды 2 сағаттан артық жоймауы керек, бірақ егер капсула ішекке түссе, ол 7 минутқа да шыдамай еруі керек. Жойылған кезде капсула қажетті пайдалы заттарды сыртқа шығарады.
Бүгінгі таңда инкапсуляция процесі тамақ және химия өнеркәсібінде белсенді түрде қолданылады. Тамақтану ғылымында және биотехнологияда микрофабрикацияны қолдану инкапсуляция процесін дамытуға жасалған қадам болып табылады. Биологиялық белсенді заттардың инкапсуляциясы тамақ өнеркәсібінде тотығу-тотықсыздану реакцияларын реттеу, теңдестірілген дәм, түс және иіс алу үшін қолданылады. Биологиялық белсенді заттардың инкапсуляциясының арқасында олардың тиімділігін арттыруға, пестицидтер өндірісінде, сонымен қатар фармакологияда уыттылығын және теңгерімділігін төмендетуге болады.

Биологиялық белсенді заттарды, соның ішінде пробиотиктерді инкапсуляциялау процесінде ішектегі пайдалы микроорганизмдердің өміршеңдігі мен белсенділігін сақтау өте маңызды. Капсулалар асқазанның қышқыл ортасынан ерімей өтуі керек. Ішектерде пробиотиктер бар капсула бірте-бірте еруі керек, яғни, белсенді ішек қозғалысы кезінде қарқынды жүреді.
Пробиотикалық микроорганизмдерді инкапсуляциялау үшін микроорганизм жасушалары бар капсулалар түрінде полимерлі жүйелер жасалады. Инкапсуляция процесінің екі түрі бар – «резервтік» және «матрица». «Резервуар» немесе «қойма» түрін пайдалану кезінде қапталған зат «қабық» деп аталатын жұқа инкапсуляциялық материалмен жабылады. «Матрицалық» типті қолдану кезінде инкапсуляциялық материал заттың матрицасына еніп және қаптаушы заттың бетінде де немесе ішінде де болуы мүмкін.

Қажетті ортада еритін, емдік әсерін сақтайтын, сонымен қатар тұтынушылық талаптарға жауап беретін (пайдаланудың қарапайымдылығы, тиімділігі, қолайлы құны) қажетті қасиеттері мен сипаттамалары бар жоғары сапалы капсулаларды алу мәселесі әлі де ашық. Көптеген аймақтарда экологиялық жағдайдың нашарлауын, отырықшы өмір салтын, дұрыс тамақтанбауды ескере отырып, инкапсулирленген функционалды өнімдерді құру бағыты бүкіл әлемде биотехнологияны дамытудың өзекті бағыты болып табылады.

Инкапсуляцияланған функционалды өнімдердің биологиялық, химиялық және физикалық қасиеттері оларды өндіру үшін қолданылатын технологиялар мен жабдықтармен анықталады.
Инкапсуляцияланған функционалды өнімдерді алудың көптеген әдістері бар, дегенмен өндіріс технологиясын таңдаудағы маңызды фактор - бұл өндіріс процесінің үнемділігі, пайдаланудың қарапайымдылығы, барлық қажетті емдік және органолептикалық қасиеттерін сақтай отырып, соңғы өнімнің төмен құны ол функционалдық қасиеттер.

Капсулаларды қолмен, тамшылату әдісімен өндіру әдістері бүгінгі күні кеңінен қолданылады, бірақ бұл процесс өте ұзақ, сәйкесінше тиімсіз және қымбат болып табылады.
Жоғарыда айтылғандардың негізінде пробиотиктермен ішекте еритін жіксіз капсулаларды алу процесін автоматтандыратын функционалдық өнімнің капсулаларын (атап айтқанда, пробиотиктер) алуға арналған жабдықты жасау міндеті қойылды.

 

Инкапсуляциялауға арналған қондырғы ҚР БҒМ қаржыландыратын "табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану, шикізат пен өнімді қайта өңдеу", басым бағыты "сүт өнімдерін өндіруде иммуностимуляторлық белсенділігі бар инкапсуляцияланған синбиотикалық препараттарды пайдаланудың ғылыми-практикалық негіздемесі" тақырыбы бойынша "шикізат пен өнімді терең өңдеу технологиялары" кәсіпорны бойынша ғылыми грант шеңберінде жасалды (2015-2017 жж., мемлекеттік тіркеу № 0115РК01199). Жұмыс блогына штатив (1) кіреді, оған екі консоль қозғалу мүмкіндігімен орнатылған. Төменгі консоль салқындатқыш ерітіндіге (мұзды су) арналған ыдысты (2) орналастыруға арналған. Екінші консольге атқарушы құрылғылар
тақтасы (4) бекітілген.

Жоғарғы бөлігінде инкапсуляцияға арналған қоспасы және орнату жүйесін жууға арналған ерітіндісі бар контейнерлерді орналастыруға арналған панель (6 және 8). Панельді реттеу гайкамен (7) биіктікте реттеуге болады. Атқарушы құрылғылардың панелінде мыналар орналасқан: циркуляциялық сорғы (10), перистальтикалық сорғы роторының орналасу датчигі бар (9) перистальтикалық сорғы, бағыттаушы жүйесі бар (5) шайқағыш және иіргішті бекіту.

Перистальтикалық сорғы сұйықтықты ерітінді ыдысынан сүзгіге жеткізуге арналған. Филера кіріктірілген инжекторлары бар бас болып табылады және сұйықтықты беру үшін құбырларды қосуға арналған құбыр. Иіргіш (5) шайқағышқа бекітіледі. Термостат жүйеде берілген температураны сақтайды. Ерітінді ыдыстары, термостат, перистальтикалық сорғы және иіргіш силиконнан жасалған құбырлармен байланысқан. Циркуляциялық сорғы түзілетін сұйықтықта айналым ағындарын айдауға және қалыптастыруға арналған, бұл түзілетін капсулалардың бір-біріне жабысып қалуына жол бермейді.

Панельде сонымен қатар циркуляциялық сорғының құбырлары және олар батырылған салқындатқыш ерітіндінің (CaCl2) температура сенсоры орналасқан. Түтіктердің батыру деңгейі эксперимент шарттарына сәйкес белгіленеді. Жұмыс ыдысындағы сұйықтық деңгейі жұмыс ыдысының бүйірінде орналасқан толып кететін түтіктің көлбеуімен орнатылады. Толып кететін түтік жұмыс ыдысындағы сұйықтық деңгейін белгіленген күйде ұстауға арналған. Жұмыс ыдысын капсулалармен толтырған кезде сұйықтық деңгейі жоғарылайды, ал оның артық мөлшері салқындатқыш ерітіндісі бар ыдысқа құйылады.

Мақсатты аудитория
Ғылыми-зерттеу зертханалары, тамақ және медицина өнеркәсібі кәсіпорындары

Масштаб
Капсулаларды өндіруге арналған эксперименттік қондырғы өнеркәсіптік үлгіні әзірлеу кезінде негіз бола алады

Бәсекелестік артықшылықтар
Капсулаларды алу үшін ең перспективалы - капсулаларды алуға арналған қондырғылардың басқа түрлерімен салыстырғанда бірқатар артықшылықтары бар тамшы типті қондырғыларды әзірлеу.

Команда
Жұмаділова Гүлмира Аманғазықызы - PhD;
Ибрагимов Надир Қадырұлы - т. ғ. к.

 

1 200 000

 

 

 

Табынның асыл тұқымды және өнімді қасиеттерін жетілдірудегі жетістікке популяцияның селекция жүргізілетін бағытта өзгеруіне мүмкіндік беретін жекелеген селекциялық белгілердің неғұрлым жақсы айқындылығымен ерекшеленетін жануарларды жүйелі түрде мақсатты іріктеу және таңдау арқылы қол жеткізіледі. Қазіргі уақытта ерте пісетін етті және майлы қой шаруашылығын дамытуға әлі де көбірек көңіл бөлу қажет, өйткені жыл сайын саланың ет балансындағы қойдың үлесі артып келеді. Қойдың етті-майлы тұқымдарының ет және жүн өнімділігін арттыру, өндірілетін өнімнің сапасын жақсарту бағытындағы генетикалық әлеуетін жетілдіру нарықты сапалы бәсекеге қабілетті және экологиялық таза отандық өніммен қанықтыруға мүмкіндік береді, бұл елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.

"Ғылым-тауар өндіруші-қайта өңдеу-нарық" тізбегіндегі барлық буындардың өзара әрекеттесуі меншіктің барлық нысандарын үйлесімді дамытудың, экономикалық өсуді ынталандырудың, аймақтағы тұрақты әлеуметтік-экономикалық жағдайды қамтамасыз етудің бірден-бір негізгі жолы болып табылады.

Жоғары сапалы отандық өнім қарағанда салыстырмалы түрде арзан өнімге нарық сұранысы жоғары. Сондықтан нарықтың өнімге деген қажеттілігін қамтамасыз ету үшін асыл тұқымды қой басын 3-4 есеге көбейту қажет. Сондықтан етті-майлы қойларды тезірек көбейту және олардың өнімділік қасиеттерін арттыру міндеті өте дұрыс.

Нарыққа бағдарланған экономикада өндіріс тиімділігінің көрсеткіштері, отандық қой тұқымдарының бәсекеге қабілеттілігі, олардың сапаларының халықаралық талаптарға сәйкестігі басым болуы тиіс. Бүгінгі таңда қой шаруашылығы әлеуеті зор сала. Оның келешегі мал азықтық базасымен, ең алдымен табиғи жайылымдық алқаптардың кеңдігімен анықталады. Қазіргі уақытта сала нарықтық қатынастар жағдайында оның тиімді дамуын қамтамасыз етуге тиіс жаңа кезеңнің қарсаңында тұр.

Қазақтың майлы құйрықты ірі жүнді қой тұқымының жоғары өнімді жаңа генотиптерін жасау етті-майлы қойлардың ет-жүн өнімділігін арттыру және өнім сапасын арттыру бағытында генетикалық әлеуетін жақсартуға ықпал етеді. Бұл, сайып келгенде, нарықты бәсекеге қабілетті және экологиялық таза отандық өніммен – жайылымдық жемді пайдалана отырып өндірілген қой мен қозы етімен қанықтыруға алып келеді.

 

Республиканың солтүстік-шығыс өңірінің аграрлық секторының маңызды салаларының бірі жоғары сапалы қой еті мен жүн өндірісін едәуір арттыруға арналған қой шаруашылығы болып табылады. Қой шаруашылығы жануарлардың басқа түрлеріне қол жетімділігі шектеулі шөлдердің, жартылай шөлдердің жайылымдық алқаптарын тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Өкінішке орай, «қайта құру» жылдарында көптеген асыл тұқымды шаруашылықтар ыдырап, қайта қалпына келе алмай, соның салдарынан қаншама құнды тұлғалар мен мал тізбегі орны толмас жоғалып кетті. Бұл өңір қой өсірушілерінің алдына қазақ құйрықты ірі жүнді тұқымды қойларды жетілдіру жолдарын қалпына келтіру мен іздестірудің, олардың генофонын күшейтудің және өнімділік қасиеттерін арттырудың өзекті міндетін қояды. Осыған байланысты, мәселені шешудің негізгі жолы ғылыми-өндірістік әлеуеттердің күштерін ұтымды интеграциялауды, фермерлік шаруашылықтарға тікелей жақын шағын және орта өңдеу кәсіпорындарын тартуды талап етеді.

Ауыл шаруашылығы жануарларының өнімділік деңгейі тұқым қуалаушылық негізіне және тіршілік ету жағдайына байланысты. Мал өнімділігінің генетикалық мүмкіндіктерін барынша пайдалану үшін оларды азықтандыру мен ұстауға тиісті жағдай жасау қажет. Сонымен қатар, елімізде де, шет елдерде де жүргізілген көптеген зерттеулер қойларды бордақылау мен ұстаудың қалыптасқан жағдайында генетикалық әлеуеті жоғары популяцияны құруға болатынын дәлелдеді.

Осыған орай, семіз құйрықты қой шаруашылығын одан әрі жетілдіру мақсатында еліміздің шығыс өңірі жағдайында семіз құйрықты қойлардың етті-майлық қасиеттерін жетілдіретін және арттыратын асылдандыру әдістерін дамыту қажет.

Бұл жоба құнды генофондтарды сақтау және молайту үшін ғылым мен өндірісті үйлестіре отырып, орташа ауыл шаруашылығы өндірісінің оңтайлы моделін құру, ет өнімдерін өзіндік молайту арқылы өндіру мақсатында әзірленген. Жобаны іске асыру нәтижесінде қазақтың майлы құйрықты ірі жүнді қой тұқымының асыл тұқымды және өнімділік қасиеттерін сақтау және жақсарту бойынша шаралар қабылданатын болады.

Тірі салмақты арттыруға арналған селекция ет өнімділігін арттыруға, жүн өнімділігінің жоғары көрсеткіші үшін малды іріктеу – жүн өнімділігінің селекциялық деңгейін көтеруге мүмкіндік береді. Малдың бақылау-тәжірибелік топтарын құру арқылы жас қойларды өсіру мен бордақылаудың интенсивті технологиясын әзірлеу, жас малдарды әр түрлі рациондарда (экономикалық мүмкіндіктерге қарай) және жылдың әр маусымында жайылымдық жерлерде бордақылау, өсірудің тиімділігін арттыру. Сондай-ақ жоғары сапалы қой етінің өнімділігін арттыру қажет.

Жануарлардың өнімділігін арттыру үшін тірі салмағы жоғары озық өндірушілер, сою және ет сапасы жоғары өндірушілер анықталады. Жануарлар да өздерінің өнімділігіне, конституциялық және сыртқы деректерге сәйкес асыл тұқымды топтағы ең жақсы жануарларды таңдауға қарай бағаланады.

Жүргізген зерттеу жұмыстарының нәтижесінде қазақтың май құйрықты ірі жүнді тұқымына қойларды іріктеу әдістемесі әзірленді, селекциялық жетістікке патент алынды.

Қажетті типтегі жануарлармен жүргізілген мақсатты селекциялық - асыл тұқымдық жұмыстардың нәтижесінде шөл және шөлейт аймақтардың экстремалды жағдайларында жыл бойы жайылымға бейімделу қабілетінің үлкен тірі салмағын біріктіретін май құйрықты қойлардың жоғары өнімді популяциясы құрылады..

 

15 000 000

 

 

 

Соңғы жылдары бұрыннан белгілі және дәстүрлі қалдықтармен қатар сұрыпталмаған жасанды (техногендік) шыны қалдықтарын кәдеге жарату ерекше қызығушылық тудырып отыр. Шындығында, өндіріс кезінде пайда болған сынықтар немесе әйнектер шытынауы көп жағдайда сол зауыттарда қайта өндіріледі. Мұндай әйнектің тұрақты (осы технология аясында) химиялық құрамы бар және шихтаны балқыту процесінде қолданылады. Әр түрлі әйнектердің сұрыпталмаған түрлері (терезе, контейнер, оптикалық және т.б.) химиялық құрамның кең ауқымына ие. Сонымен қатар, белгілі бір құрамы немесе сапасы бар әйнекті алу қажет болса, шикізат қоспасына түсуге жол берілмейтін бөгде қоспалар болуы мүмкін. Сондықтан, үйінділер мен полигондарда көп мөлшерде пайда болатын сұрыпталмаған әйнектер әлі күнге дейін тиісті қолдануды таппайды. Айта кету керек, экологиялық тұрғыдан алғанда, әйнек ең қиын қалдықтар болып саналады. Ол судың, атмосфераның, күн радиациясының, аяздың әсерінен жойылмайды. Сонымен қатар, әйнек коррозияға төзімді материал болып табылады, ол күшті және әлсіз органикалық, минералды және биоқышқылдардың, тұздардың, саңырауқұлақтар мен бактериялардың басым көпшілігінің әсерінен бұзылмайды. Сондықтан, егер органикалық қалдықтар (қағаз, тамақ қалдықтары және т.б.) 1-3 жылдан кейін, полимерлі материалдар 5-20 жылдан кейін толығымен ыдыраса, онда әйнек, болат сияқты, ондаған, тіпті жүздеген жылдар бойы ерекше бұзылуларсыз сақталуы мүмкін.

Кірпіш-барлық уақыттағы және халық арасындағы ең әмбебап құрылыс материалдарының бірі. Ол - уақыт, от және өзгермелі сән сынағынан өтті. Бүгінгі таңда кірпіш - заманауи құрылыс индустриясының "наны". Кірпіштің тарихы бірнеше мыңжылдықтарды қамтиды. Біздің дәуірімізге дейінгі 7 мыңжылдықта адамдар керамика өндірісінің бастауы болған ыдыс-аяқты мүсіндеуді, содан кейін күйдіруді үйренді.

Кірпіш құрылыс материалы ретінде пайдаланылатын, минералды материалдардан жасалған, тас қасиеттері, беріктігі, суға төзімділігі, аязға төзімділігі бар дұрыс пішінді жасанды тас. Кірпіштің төрт пішіні (түрі) ең танымал:
1. саман — саздан және толтырғыштан;
2. керамикалық (саз, қызыл) - күйдірілген саздан;
3. құм мен әктен тұратын силикат;
4. гиперпрессияланған.

 

Өнеркәсіп пен тұрмыстық қалдықтар негізінде құрылыс материалдарын алудың құрамдары мен технологияларын әзірлеу мәселесі көптеген жылдар бойы, әсіресе соңғы уақытта құрылыс материалдары саласында жұмыс істейтін зерттеушілердің санасын қоздырды. Ғимараттар мен құрылыстарды бұзу және қайта құру кезінде пайда болатын тұтқыр заттар, бетондар мен бұйымдар әртүрлі шлактарды, шламдарды, күлдерді, ағаш жоңқаларын, сондай-ақ құрылыс қалдықтарын қолдана отырып жүзеге асты. Бірақ зерттеушілер мұнымен тоқтап қалмайды. Өйткені, оларды қолдана отырып, композициялар мен материалдарды әзірлеудің өзектілігі тек экологиялық ғана емес, сонымен бірге экономикалық факторларға да байланысты.

Жоспарланған цехтың тұтынушылары Семей қаласының ірі құрылыс ұйымдары, сондай-ақ шағын және орта кәсіпорындар, сондай-ақ үй шаруашылықтарының иелері болады.
Ұсынылған бизнес жобада композиттік кірпіш (шыны және цемент) шығару жоспарлануда. Композит-бұл жасанды гетерогенді материал, оның қорытпадан айырмашылығы, ондақұрамдас бөліктер (екі немесе одан да көп) бөлек қалады және әртүрлі физикалық және химиялық қасиеттерін сақтай отырып, олардың ешқайсысына жеке тән емес жаңа қасиеттер береді. Адамзат тарихындағы ең алғашқы композициялық материал-балшық пен сабаннан жасалған кірпіш. Қазіргі заманғы және кең таралған - темірбетон.

Композициялық материалдың құрамына кіретін элементтер әдетте екі санатқа бөлінеді: матрица және арматуралық зат. Арматуралаушы зат байланыстырушы компонент - матрицамен толтырылған белгілі бір жақтауды жасайды. Матрица өнімге пішін береді, ал арматуралық элемент құрылымдау, матрицаны күшейту композиттің механикалық қасиеттеріне жауап береді. Композициялық материалдың қасиеттері арматуралық элементтер мен матрицаның қасиеттерінің арақатынасымен, сондай-ақ олардың арасындағы байланыстың беріктігімен анықталады.

Композиттік материалдар, олардың қымбаттығына қарамастан, механикалық қасиеттері төмен салмақпен және жоғары жүктемелерге төтеп беру қабілетімен, атап айтқанда, аэроғарыштық компоненттермен, қайық корпустарымен, автомобиль корпустарымен, велосипедпен жүретін бұйымдар өндірісінде танымал болды. Цех шығаратын өнімнің негізгі түрі кірпіш болады.

Кейіннен өндірілетін өнімнің ассортиментіне тротуар плиткаларын өндіру қосылады.

 

100 000 000

 

 

 

Тауарлық газды дайындау процесінде мақсатты өнімнен басқа, ұтымды пайдалануды қажет ететін жанама өнімдер де түзіледі. Тұрақты газ конденсаты - осындай өнімдердің бірі. Сонымен қатар, әлемде автомобиль бензиндеріне сұраныстың тұрақты өсуі байқалады, бұл жыл сайын көлік көлемінің ұлғаюымен байланысты және өз кезегінде өндірушілерді отын өндіру үшін жаңа шикізат көздерін іздеуге мәжбүр етеді. Тұрақты газ конденсатын ұтымды пайдалану мәселесінің ықтимал шешімі оны автомобиль бензиндерінің компоненттеріне каталитикалық өңдеу болып табылады. Мұндай процесті жүзеге асыру цеолит катализаторларында мүмкін, олар керекті құрылымына байланысты тұрақты газ конденсаты болып табылатын жеңіл көмірсутекті шикізатты өңдеу үшін тиімді. Сонымен қатар, цеолит катализаторларының сөзсіз артықшылықтары каталитикалық у төзімділігі және салыстырмалы түрде төмен құны болып табылады, бұл процестерді оларды аз тонналы түрде қолдана отырып жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

 

Сығылған табиғи газ және сұйытылған мұнай газы дәстүрлі мұнай өнімдеріне (бензин, дизель отыны) қатысты өте бәсекеге қабілетті отын болып табылады, ал кейбір негізгі параметрлер бойынша (октан саны, жанудың төмен жылуы, экологиялық таза) тіпті олардан асып түседі. Сығылған табиғи газ (СТГ) - бұл метан қатарындағы әртүрлі көмірсутектердің қоспасы, сонымен қатар көмірсутекті емес компоненттер-азот, көмірқышқыл газы, күкіртті сутегі және гелий. Табиғи газдың құрамдас құрамына метан және күрделі көмірсутектер тобы (этан, пропан және бутан) кіреді. СТГ негізгі компоненті метан болып табылады, ол тікелей газ ұңғымаларынан алынады. Метанның белгілі бір мөлшері мұнай өңдеу, газ конденсатын фракциялау немесе ілеспе мұнай газы арқылы алынады.

Мақсатты аудитория - бұл біздің аймақ және ТМД-дағы ең жақын елдер.

Одан әрі өсу үшін өнімділікті арттыру және бірдей операциялық шығындармен өнімнің үлкен көлемін құру қажет. Атап айтқанда, шағын зауыт немесе кәсіпорын шикізат қамтамасыз етілетін Зайсан көлінде делік. Бірақ барлық ресурстарға инвестиция салу қажет.

Осындай өнім ассортиментін шығару арқылы өндіріс тиімділігінің салыстырмалы түрде жоғары қарқынына қол жеткізген кезде (экологиялық және жоғары сапалы отын), ол өсіп келе жатқан сұранысқа ие немесе жақын елдердің нарықтарында сұранысқа ие.

Бәсекелестік артықшылығы- таза экологиялық сипаттамалары бар жоғары сапалы отын алу технологиясы.

Құрамына осы бағыт бойынша тәжірибесі бар университет және ҒЗО ғалымдары кіреді.

 

75 000 000

 

 

 

Қала және жалпы ел мектептерінің оқушылары арасында шет тілін меңгеру деңгейі шет тілін оқытуда оқыту бағдарламаларының, инновациялық технологиялардың қолжетімділігіне қарамастан, көп нәрсені қалайтыны белгілі. "Шет тілі: екі шет тілі" мамандығына түсушілерде қашықтықтан білім беру технологиялары мен магистратура бойынша шет тілін білуді талдап көрсеткендей, олардың көпшілігі ағылшын тілі мұғалімі болып жұмыс істей отырып, тілдік дайындығы төмен екені, сөзсіз, оқушылардың білім сапасына әсер етеді. Шет тілі оқушыларын оқыту процесінің әдіснамалық базасын жетілдіру және ағылшын тілі мұғалімдерінің кәсіби даярлығының сапасын арттыру мақсатында Semey English Colleagueship деп аталатын бірыңғай әдістемелік орталық құру көзделіп отыр, оның мақсаты жас мамандарға сабақ сапасын арттыруда әдістемелік, кәсіптік-психологиялық көмек көрсету, мұғалімдердің тілдік даярлығын жақсарту және қала және қала мектептері мұғалімдерінің кәсіби өзара іс-қимылын арттыру болып табылады. Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті КеАҚ оқытушылары және қаламыздың оқытушылары.

 

Осы жоба барысында тест элементтерімен сұхбат және сауалнама түрінде жас мамандардың тілдік дайындығына талдау жүргізу, сондай-ақ оқытудың бастапқы кезеңінде шет тілін меңгеру деңгейін бағалау, тілді табысты меңгеруге әсер ететін факторларды анықтау көзделеді. Жобаны іске асыру барысында ағылшын тілінде онлайн және офлайн әдістемелік семинарлар, тілдің барлық аспектілерін жақсарту үшін жас мамандарға арналған үйірмелер өткізілетін болады, жоба нәтижелері бойынша да, әдістемелік жинақтар, түпнұсқалық материалдар бойынша да электрондық деректер базасын қалыптастыру үшін ақпарат жиналатын болады, мақалалар жазуда және ағылшын тілінде ғылыми үйірмелер өткізуде әдістемелік көмек көрсетілетін болады.

Жобаның гипотезасы - мұғалімдердің жүйелі кәсіби тілдік дайындығы ғана оқушылардың бастапқы деңгейде шет тілін табысты меңгеруіне ықпал етеді. Белгілі бір нәтижелерге қол жеткізген кезде Абай облысы мен ел аудандарында тәжірибені тарату көзделеді.

Жоба командасының құрамы-шет тілін оқытуда үлкен тәжірибесі бар шет тілі кафедрасының оқытушылары, Семей қаласының орта білім беру мекемелерінде үлкен тәжірибесі бар сарапшы-мұғалімдер.

Жобаның мақсатты аудиториясы-мектептердің жас мұғалімдері, "Шет тілі: екі шет тілі"мамандығының магистрлері.

 

100 000 000

 

 

 

Бұл ғылыми жоба қазақ тілінің оқу ассоциативті сөздігін құрастыруға арналады. Бүгінде ассоциативтік сөздіктің маңызы – белгілі бір ұлт өкілінің сол ұлтқа тән болмысын, әлеуметтік жады көріністерін, тілдік сананың ассоциативті вербалды желідегі түрлі сөздермен асссоциативті-семантикалық, лексика-семантикалық, грамматикалық байланысын, сондай-ақ сол мәдениетті тұтынушының санасында бейнеленетін этносқа тән әлем бейнесінің, оның уәждері мен бағалауын, сәйкесінше мәдени құндылықтарының көріністерін бейнелейді. Осы негізде мектеп оқушыларының санасын зерттеу мақсатында жаппай лингвистикалық эксперимент жүргізу қолға алынбақ. Зерттеу жүргізу арқылы ассоциация тәсілінің тиімділігін айқындау. Алайда оқушылардың тілдік жүйесі өзгермелі категория болғандықтан, бүгінгі сана өзгерісін, сана формациясының басқа қалыпқа көшуінен ойлаудың да жаңа машығы пайда болып, сөйлеу мәдениетіміздің де өзге өзінше мәнері қалыптаса бастағанын байқадық. Ұлттық санада қалыптасқан, тіл арқылы сақталып, этномәдениеттің көрінісі ретіндегі, ұлтымызды біртұтас етіп ұйыстыратын ұйытқы күштің бірі де бірегейі де ұлтқа тән таным екендігін байқауға болады. Осындай жүргізілмек ассоциативті эксперименттер тілдік сананы зерттеуге, мəдени құндылықтарды бағалауға көмектеседі. Бүгінгі таңда ассоциативті сөздік жасау кезек күттірмейтін міндет болып отыр. Бұл сөздік түрін кез келген кəсіби ортада, мəдениаралық қарым-қатынаста және қоғамдық іс-әрекет жүйесін коррекциялауда да пайдалануға болады. Қазақ тілінің ассоциативті-жиілік өрісін құрайтын лексикалық бірліктердің ортақ семантикалық қасиетіне сипаттама беру, қазақ тілінің ассоциативті-жиілік өрісін анықтау.

Қазақ халқының тілдік санасындағы ассоциативтік өріс құрамына талдау жасау арқылы ұлттың дүниетанымынан, психологиясынан, тұрмыс-тіршілігінен, салт-дəстүрінен мол ақпарат алу. Қазақ тілінің мектеп оқулықтарына қатысты ассоциативтік эксперимент əдісі арқылы зерттеліп отырған құбылысқа респонденттердің көзқарасы туралы мəлімет жинау, коммуникативтік орта қалайша адамның ассоциативтік базасын қалыптастыратындығын, оның дүниені қабылдауына қалай əсер ететіндігін анықтау.

Еркін ассоциативті эксперимент материалдарын өңдеу нәтижесінде тілдік сананы немесе лексикон ядросын құраушы сөздерді анықтауға мүмкіндік беретін қазақ тілінің оқу ассоциативті сөздігін жасау. Ол үшін:
– Ассоциативтік сөздік түзуде басшылыққа алынатын ғылыми ұстанымдарды анықтау;
– сөздер арасындағы ассоциативтік қатынасты анықтау үшін, "стимул - реакция" жүйесі бойынша психолингвистикалық ассоциативті тәжірибе жүргізу;
– ассоциативтік сөздіктердегі сөздік бірліктердің денотативті-сигнификативті, экспрессивті-прагматикалық және синтагмалық сипаттарын ашу арқылы ұлттық-мәдени семантикасын құру;
– адамның белгілі бір ұғымды қалай қабылдайтынын, сол ұғымды танытуда санадағы ақпараттарын қалай қолданатынын ассоциацияның тілдік көрінісі психолингвистикалық әдіс арқылы қарастыру;
– тілдік бірліктердің жиынтығы, мазмұн ортақтығына қарай біріккен белгілеуші құбылыстардың ұғымдық, заттық және функционалдық ұқсастығына негізделген ассоциатив сөздердің, өзекті сөздердің төңірегінде бірігетін тілдің ассоциативті өрісін анықтау;
– ассоциативтік сөздіктерге қатысты маңызды терминологиялық қорды жүйелендіруде оларға әдістемелік тұрғыдан сипаттама беру;
– психолингвистикалық ассоциативтік тәжірибенің қорытындысы бойынша жиілік дәрежесі бойынша түзелетін ассоциаттар және қазақ тілінде жүргізілген сараптама негізінде ассоциациативті сөздік жасау.

 

Известно, что словарь – это, во-первых, научный продукт, во-вторых, источник информации. Настоящий словарь предназначен для широкого круга читателей, а также учителей школ, учащихся средних, специальных и высших учебных заведений, аспирантов.

Лексика испытуемых по возрасту, полу, месту жительства, типу учебного заведения (школа или гимназия, лицей), дате эксперимента и другим характеристикам сортируется.

Результаты, полученные с помощью различных ассоциативных экспериментов, позволяют определить и описать точную форму, в которой содержание языковых символов и структур существует в сознании носителя языка.
В качестве целевой аудитории взяты школы Абайского района. Научно-практические результаты, полученные из ассоциативного опыта, в дальнейшем будут использованы в ассоциативном учебном словаре казахского языка. На основе ассоциативного опыта слова, полученные от школьников, были сгруппированы в кластеры. Исходя из этого, создается ассоциативный словарь на основе лексики школьников. Ассоциативные отношения между словами изучаются в связи с духовными и социальными тенденциями современного казахского общества.

Материалы ассоциативной лексики открывают путь к новым исследованиям словесных эффектов. Практическая ценность исследования заключается в определении лексических единиц, составляющих ассоциативно-частотное поле казахского языка, и путем их семантического анализа позволяет сформировать лексикографические определения. Выводы полученных результатов могут быть использованы при преподавании курсов лексикологии, семасиологии и фразеологии казахского языка.

В научный проект входят преподаватели вузов и ученые, имеющие опыт работы в данной области.

 

40 000 000